Οι επιχειρήσεις προκειμένου να αποκτήσουν έσοδα, είναι αναγκασμένες να προβούν σε διάφορες δαπάνες όπως αγορές εμπορευμάτων ή πρώτων υλών, λήψη υπηρεσιών καθώς και διάφορες λειτουργικές δαπάνες
Οι δαπάνες με τις οποίες ασχολείται το άρθρο αυτό είναι η αγορά αγαθών τα οποία θα παραμείνουν στην επιχείρηση για παραπάνω από μία χρήση και η χρήση τους θα συμβάλει στις διάφορες λειτουργίες της. Τα αγαθά αυτά τα ονομάζουμε πάγια και έχουν το δικό τους ιδιαίτερο τρόπο λογιστικής αντιμετώπισης.
Του Δημήτρη Χουλιάρα*
Έννοια του Παγίου
Σύμφωνα με την ΠΟΛ. 1073/31.03.2015 ως πάγιο περιουσιακό στοιχείο εν γένει νοείται το περιουσιακό στοιχείο το οποίο προορίζεται να χρησιμοποιηθεί κατά τρόπο διαρκή για τους σκοπούς της επιχείρησης και τα οφέλη από τη χρήση του εκτείνονται πέραν του ενός έτους.
Ενώ σύμφωνα με τον ορισμό του παραρτήματος Α του ν. 4308/2014 πάγια περιουσιακά στοιχεία είναι εκείνα τα στοιχεία (ενσώματα, βιολογικά ή άυλα —ιδιόκτητα ή μισθωμένα με χρηματοδοτική μίσθωση) τα οποία προορίζονται να χρησιμοποιηθούν κατά τρόπο διαρκή για τους σκοπούς της οντότητας και αναμένεται να αποφέρουν οικονομικά οφέλη πέραν της μιας ετήσιας περιόδου.
Οπότε συνοψίζοντας θα μπορούσαμε να πούμε ότι πάγιο είναι ένα υλικό ή άυλο αγαθό το οποίο μια επιχείρηση αποκτά έχοντας ως σκοπό να το χρησιμοποιήσει για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του ενός έτους και η χρήση του θα αποφέρει έσοδα στην επιχείρηση.
Μητρώο Παγίων
Τα πάγια εκτός από την καταχώρηση της αγοράς στα βιβλία της επιχείρησης και των υπολοίπων γεγονότων που σχετίζονται με τον κύκλο ζωής τους στην επιχείρηση θα πρέπει να καταγραφούν και σε ξεχωριστή κατάσταση που ονομάζεται Μητρώο Παγίων.
Στην κατάσταση αυτή βάσει του Ν. 4308/2014 θα πρέπει να παρακολουθείται η αξία κτήσης κατά την αρχική αναγνώριση, καθώς και κάθε επακόλουθη μεταβολή, δηλαδή προσθήκη, αναπροσαρμογή, απομείωση, διαγραφή και απόσβεση επί του παγίου. Επίσης στην κατάσταση αυτή θα πρέπει να παρακολουθούνται και τα πλήρως αποσβεσμένα πάγια τα οποία εξακολουθούν να πληρούν τον ορισμό του παγίου περιουσιακού στοιχείου, είτε είναι σε λειτουργία είτε όχι.
Το αρχείο αυτό μπορεί να κρατείται σε ένα απλό excel που θα έχει μορφοποιηθεί με τις κατάλληλες στήλες αν και στην εποχή μας όλα τα λογιστικά προγράμματα έχουν τα δικά τους μητρώα παγίων τα οποία είναι αρκετά εύχρηστα.
Αποσβέσεις Παγίων
Όταν ένα αγαθό χαρακτηριστεί ως πάγιο, το κόστος κτήσης του δεν καταχωρείται ως δαπάνη στο έτος που αποκτήθηκε το πάγιο για να αφαιρεθεί από τα κέρδη της επιχείρησης. Αντιθέτως κάθε χρόνο διενεργούνται αποσβέσεις και η ετήσια απόσβεση του παγίου είναι το ποσό που καταχωρείται ως έξοδο στα βιβλία της επιχείρησης και αφαιρείται από τα κέρδη για τον προσδιορισμό του αποτελέσματος.
Ουσιαστικά με την διαδικασία των αποσβέσεων επιμερίζεται το κόστος του παγίου στα έτη στα οποία θα συνεισφέρει στην παραγωγική διαδικασία ή γενικά στην λειτουργία της επιχείρησης έως το σημείο που λόγο φθοράς, τεχνολογικής απαξίωσης κλπ δεν μπορεί να συνεισφέρει άλλο και χρήζει αντικατάστασης.
Ορισμένες έννοιες χρήσιμες όσων αφορά τις αποσβέσεις είναι οι εξής:
- Αξία κτήσης: Το ποσό που κοστίζει στην επιχείρηση η απόκτηση του παγίου. (Εκτός από την αξία του τιμολογίου του προμηθευτή μπορούν να προστεθούν στην αξία κτήσης και άλλα έξοδα σχετικά με την απόκτηση του όπως έξοδα μεταφοράς, διαμόρφωσης του χώρου που θα εγκατασταθεί, δασμών εισαγωγής κλπ.)
- Ωφέλιμη Ζωή: Είναι η εκτιμώμενη χρονική διάρκεια κατά την οποία το πάγιο είναι ικανό να παράγει οικονομικά οφέλη για την επιχείρηση.
- Υπολειμματική Αξία: Στο τέλος της ωφέλιμης ζωής δεν είναι υποχρεωτικό η αξία του παγίου να είναι ίση με μηδέν, αλλά να διατηρεί κάποια αξία ακόμα και αν δεν είναι δυνατή ή δεν συμφέρει οικονομικά πλέον η συνέχιση της εκμετάλλευσης του. (πχ μπορεί να έχουμε την δυνατότητα να το πωλήσουμε έναντι κάποιου αντιτίμου για άλλη χρήση)
- Αποσβεστέα Αξία: Είναι το αποτέλεσμα της αφαίρεσης της υπολειμματικής αξίας από την αξία κτήσης. Στην αξία αυτή πάνω υπολογίζονται οι αποσβέσεις.
- Μέθοδος αποσβέσεων: Οι κυριότερες είναι η σταθερή μέθοδος όπου το πάγιο αποσβένεται με ένα σταθερό συντελεστή για όλη την ωφέλιμη ζωή του και η απόσβεση βάσει ωρών ή παραγόμενων μονάδων όπου επιχειρείται η εκτίμηση της ανάλωσης των συνολικών διαθέσιμων οικονομικών ωφελειών που θα προκύψουν από την χρήση του.
Μια επιχείρηση μπορεί να αποσβένει με τον οποιοδήποτε τρόπο θεωρεί ότι είναι ο πιο αντιπροσωπευτικός της μείωσης της αξίας του παγίου διαχρονικά ή για να το θέσουμε πιο σωστά: την ορθή απεικόνιση του ρυθμού ανάλωσης των οικονομικών ωφελειών που απορρέουν από την χρήση του στην διάρκεια της ωφέλιμης ζωής του.
Όσων αφορά τα φορολογητέα αποτελέσματα όμως, κάθε χρόνο αναγνωρίζονται οι αποσβέσεις με συγκεκριμένα ποσοστά προκαθορισμένα από την εκάστοτε νομοθεσία. Οπότε μπορεί η επιχείρηση να αποσβένει με ένα δικό της τρόπο που θεωρεί ότι είναι ο πιο σωστός (Λογιστική Βάση) αλλά όσων αφορά το έξοδο που θα εκπέσει στην δήλωση φορολογίας εισοδήματος τα ποσοστά είναι προκαθορισμένα (Φορολογική Βάση)
*Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την Λογιστική & Φορολογική βάση εδώ: https://foroline.gr/archives/44258?fbclid=IwAR1gplUV5lfHN3I7BgZg-phR7HBr9FJUeQeAPhT3nS6SlT2-6DSCZk0HNn4
Ενδεικτικά παρατίθενται κάποια βασικά ποσοστά αποσβέσεων που αναγνωρίζονται φορολογικά ανά κατηγορία παγίου:
Λογιστικές Εγγραφές
Παρακάτω παραθέτω διάφορες λογιστικές εγγραφές και την καρτέλα του λογαριασμού του παγίου όπως διαμορφώνεται κατά την διάρκεια του κύκλου ζωής του στην επιχείρηση.
Για τις ανάγκες του παραδείγματος ας υποθέσουμε ότι 01/07/20Χ1 μια επιχείρηση αγοράζει για τις ανάγκες της παραγωγικής διαδικασίας ένα μηχάνημα αξίας 100.000,00 €. Το μηχάνημα αυτό αποσβένεται με συντελεστή 10% και πωλείται από την επιχείρηση στις 01/02/20Χ2.
*Ο Δημήτρης Χουλιάρας είναι Λογιστής – Φοροτεχνικός και παράλληλα συνεργάτης της Foroline-Financial ADC
