Το πλαίσιο της τεκμαρτής ασφάλισης των αμειβόμενων με κυμαινόμενες αποδοχές

Ημέρες ασφάλισης κατά μήνα επί πλήρους απασχόλησης

του Πέτρου Ραπανάκη (Σύμβουλος επ/σεων σε θέματα εργατικής νομοθεσίας & ανθρ. δυναμικού)

Οι αμειβόμενοι με κυμαινόμενες αποδοχές μισθωτοί πλήρους απασχόλησης που έχουν συνεχή απασχόληση καθ΄ όλη τη διάρκεια του μήνα, αναγνωρίζουν στην ασφάλιση του Ι.Κ.Α. είκοσι πέντε (25) ημέρες εργασίας μηνιαίως. Στο πλαίσιο αυτό οι σερβιτόροι, βοηθοί σερβιτόροι εστιατορίων, καφενείων, μπάρμαν κ.λπ. που απασχολούνται με πλήρη απασχόληση (επί πενθήμερο ή εξαήμερο) καθ΄ όλες τις εργάσιμες ημέρες του μήνα, ασφαλίζονται για είκοσι πέντε (25) ημέρες κατά μήνα.

Στους μισθωτούς που αμείβονται με κυμαινόμενες αποδοχές, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται οι σερβιτόροι, βοηθοί σερβιτόροι, μπάρμαν, κομμωτές – βοηθοί κομμωτές κ.λπ. και οι οποίοι ασφαλίζονται βάσει τεκμαρτών ημερομισθίων, οι εισφορές τους υπολογίζονται κατά μήνα, ανεξάρτητα από τη διάρκεια της ημερήσιας απασχόλησης τους, στο 25πλάσιο του τεκμαρτού ημερομισθίου της ασφαλιστικής κλάσης στην οποία κατατάσσονται κατ΄ έτος με απόφαση του Δ.Σ. του Ι.Κ.Α., έστω και εάν απασχολούνται περισσότερες ή λιγότερες ημέρες καθ έκαστον μήνα (Εγκύκλιος Ι.Κ.Α. 44/1975).

Κατά συνέπεια, για τους αμειβομένους και ασφαλιζόμενους με κυμαινόμενες αποδοχές, αναγνωρίζονται 25 ημέρες εργασίας κατά μήνα, με εξαίρεση τις περιπτώσεις κατά τις οποίες προκύπτει ότι αυτοί δεν απασχολήθηκαν καθ΄ όλο το μήνα (πρόσληψη, αποχώρηση ή απόλυση όχι κατά την αρχή ή το τέλος του μηνός), ή απασχολήθηκαν εκτάκτως (εκτάκτως απασχολούμενοι καθ ημέρας αναπαύσεως τακτικών μισθωτών – REPOS κ.λπ.).

Η κατάταξη σε ασφαλιστικές κλάσεις των αμειβόμενων με κυμαινόμενες αποδοχές εργαζομένων είναι ανεξάρτητη από τη διάρκεια της ημερήσιας απασχόλησης, περιλαμβάνοντας τις χορηγούμενες παροχές σε είδος (π.χ. τροφή, κατοικία), τα επιδόματα προϋπηρεσίας, γάμου, αμοιβή υπερωριών κ.λπ. (Εγκύκλιος e-Ε.Φ.Κ.Α. 13/2023).

Ο τρόπος ασφάλισης των μισθωτών με κατάταξη τους σε ασφαλιστικές κλάσεις των αμειβομένων μισθωτών με κυμαινόμενες αποδοχές όπως αυτές καθορίζονται από το τ. Ι.Κ.Α., δεν αφορά τους εργαζόμενους που απασχολούνται με ειδικότητα που δεν εντάσσεται σε αυτές που αμείβονται με κυμαινόμενες αποδοχές όπως για παράδειγμα του μπουφετζή και του λαντζέρη. Οι εργαζόμενοι των εν λόγω ειδικοτήτων δεν ασφαλίζονται με βάση τα τεκμαρτά αλλά με βάση τις καταβαλλόμενες σε αυτούς αποδοχές (με το νόμιμο νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο εάν αμείβονται με βάση τα κατώτατα προβλεπόμενα όρια αποδοχών, μια και δεν είναι σε ισχύ η Σ.Σ.Ε. των επισιτιστικών επιχειρήσεων).

Όσον αφορά το πλαίσιο των αμοιβών τους, με δεδομένο ότι απασχολούνται με σχέση εξαρτημένης εργασίας και εφόσον δεν είναι σε ισχύ συλλογική ρύθμιση του κλάδου ή της ειδικότητας, αυτές (οι αμοιβές) καθορίζονται με ελεύθερη συμφωνία, μη δυνάμενοι οι όροι αυτοί να είναι δυσμενέστεροι του νόμιμου νομοθετημένου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου του άρθρου 103 του Ν.4172/2013, ανεξάρτητα από τον τρόπο ασφάλισης τους. Διευκρινίζεται εν προκειμένω ότι η διάκριση του μισθωτού ως εργάτη ή υπαλλήλου δεν εξαρτάται από τον τρόπο αμοιβής του.

Ειδικότερα, ως ιδιωτικός υπάλληλος προσδιορίζεται «… παν πρόσωπον κατά κύριον επάγγελμα ασχολούμενον επ΄ αντιμισθία ανεξαρτήτως τρόπου πληρωμής..» άρθρο 1, Ν.Δ. 2655/1953).

Η διάκριση του μισθωτού ως εργάτη ή υπαλλήλου εξαρτάται από το είδος της παρεχομένης εργασίας και όχι από τον περιεχόμενο στη σύμβαση χαρακτηρισμό αυτού ή τον τρόπο της αμοιβής του.» (Εφετείο Αθηνών 9671/1999, Εφετείο Πειραιά 46/2020, Άρειος Πάγος 839/1987). Ο συνήθης τρόπος αμοιβής των εργατοτεχνιτών είναι το ημερομίσθιο και των υπαλλήλων, ο μισθός.

Κριτήριο όμως για τον χαρακτηρισμό μισθωτού σε υπάλληλο ή εργάτη δεν αποτελεί ο τρόπος αμοιβής του.

Παρά τη συνήθη πρακτική είναι, σαφώς, επιτρεπτή η καταβολή μισθού στους εργατοτεχνίτες και αντίστοιχα, ημερομισθίου στους υπαλλήλους.

Πότε δεν ισχύει η τεκμαρτή ασφάλιση

Ο τρόπος ασφάλισης με κατάταξη τους σε ασφαλιστικές κλάσεις των εργαζομένων με κυμαινόμενες αποδοχές μισθωτών δεν ισχύει όταν αυτοί:

• αμείβονται αποκλειστικά και μόνο με σταθερές αποδοχές, οι οποίες όμως δεν πρέπει να είναι κατώτερες των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας (Γενική και Ειδικές).
• αμείβονται με σταθερές αποδοχές και ποσοστά, φιλοδωρήματα κ.λπ. και οι σταθερές αποδοχές υπερβαίνουν τις τεκμαρτές της κλάσης κατάταξής τους.

Σε αυτήν την περίπτωση, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 18 παρ. 6 του Κ.Α. Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ., ασφαλίζονται επί των σταθερών αποδοχών. Ως σταθερές αποδοχές νοούνται οι συμφωνημένες, υπό την προϋπόθεση να είναι ανώτερες της Γενικής ή Ειδικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας.

Σύμφωνα με τη δικαστηριακή νομολογία, για να τύχει εφαρμογής το σύστημα του υπολογισμού των εισφορών με κατάταξη σε ασφαλιστικές κλάσεις τεκμαρτών ημερομισθίων, θα πρέπει να αποδεικνύεται κάθε φορά βάσει σχετικής μετά του εργοδότη συμφωνίας, ότι ο συγκεκριμένος μισθωτός αμείβεται πράγματι με κυμαινόμενες αποδοχές. Σε διαφορετική περίπτωση δεν ισχύουν οι διατάξεις του αρ. 18 του Κ.Α. του τ. Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ., αλλά οι εισφορές υπολογίζονται στις πράγματι καταβαλλόμενες αποδοχές ή σε αυτές που προβλέπονται από τις οικείες συμβάσεις εργασίας, δηλαδή τον πραγματικό βασικό μισθό προσαυξανόμενο με τα προβλεπόμενα επιδόματα (Σ.τ.Ε. 998/89, 3160/89, 2551/91, 1150/95, κ.α.).

Σε κάθε περίπτωση πάντως, αρμοδιότητα κρίσης για τον τρόπο ασφάλισης των ανωτέρω εργαζομένων (βάσει τεκμαρτών ημερομισθίων ή όχι) και τα κριτήρια αυτών, σύμφωνα με το άρθρο 119 Κ.Α. Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ., έχει το κατά τόπο Υποκατάστημα Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. αφού ερευνηθούν οι πραγματικές συνθήκες απασχόλησης κάθε εργαζομένου.

Τεκμαρτά ημερομίσθια 8ης, 9ης Ασφαλιστικής κλάσης ισχύοντα από 1/1/2023

Με δεδομένο ότι το κατώτατο ημερομίσθιο από 1/5/2022 έως 31/12/2022, ύψους 31,85 €, ενέπιπτε στο όριο του ημερήσιου μισθού που αντιστοιχούσε στη 9η ασφαλιστική κλάση (από 30,39 € έως 33,21 €), οι μισθωτοί που είχαν καταταχθεί στην 8η ασφαλιστική κλάση, έπρεπε να ασφαλίζονται από 01/05/2022 έως 31/12/2022 με βάση το τεκμαρτό ημερομίσθιο της 9ης ασφαλιστικής κλάσης, ύψους 32,12 €, στην οποία κατατάσσονταν αυτόματα.

Επειδή το κατώτατο ημερομίσθιο 31,85 € που είναι σε ισχύ μέχρι 31/3/2023 εμπίπτει στο νέο όριο του ημερήσιου μισθού που ισχύει από 1/1/2023 και αντιστοιχεί στη 8η ασφαλιστική κλάση (από 30,10 € έως 32,73 €), οι μισθωτοί που έχουν καταταχθεί στην 8η ασφαλιστική κλάση, όπως εν προκειμένω οι κομμωτές, ασφαλίζονται από την 01/01/2023 έως 31/3/2023, με βάση το νέο τεκμαρτό ημερομίσθιο της 8ης ασφαλιστικής κλάσης – 31,67 €.

Επειδή το κατώτατο ημερομίσθιο ορίζεται από 1/4/2023 σε 34,84 ευρώ και το ύψος του να είναι μεγαλύτερο των 32,73 €, οπότε και εμπίπτει στο εύρος από 32,74 – 35,78 €, που αντιστοιχεί στην 9η ασφαλιστική κλάση, οι μισθωτοί που έχουν καταταχθεί στην 8η ασφαλιστική κλάση, θα ασφαλίζονται από την 01/04/2023 με βάση το νέο τεκμαρτό ημερομίσθιο της 9ης ασφαλιστικής κλάσης ύψους 34,61 €.

Επισημαίνεται ότι στο νέο πίνακα κατάταξης σε ασφαλιστικές κλάσεις των αμειβομένων με κυμαινόμενες αποδοχές εργαζομένων όλης της χώρας του έτους 2023, δεν συμπεριλαμβάνεται καμία ειδικότητα στην 7η ασφαλιστική κλάση. Πιο συγκεκριμένα τόσο οι Κομμωτές – Κουρείς, όπως και οι Μανικουρίστες – Πεντικιουρίστες, όσο και οι Βοηθοί (ανεξαρτήτως ηλικίας & χρόνου προϋπηρεσίας) εντάσσονται πλέον στην 8η ασφαλιστική κλάση. Το ίδιο ισχύει για τους οδηγούς αυτοκινήτων (ΤΑΧΙ) με αλλαγή (Μονοβάρδια), Χωρίς αλλαγή (Διπλοβάρδια), καθώς και τους οδηγούς φορτοταξί που εντάσσονται και αυτοί στην 8η ασφαλιστική κλάση.

Ασφάλιση περιοδευόντων πωλητών

Οι περιοδεύοντες πωλητές ανήκουν στην κατηγορία των αμειβομένων με κυμαινόμενες αποδοχές. Ειδικότερα, με απόφαση του Δ.Σ. του Ι.Κ.Α., κατατάσσονται σε ασφαλιστικές κλάσεις, επί του Τεκμαρτού Ημερομισθίου (Τ.Η.) εκάστης των οποίων υπολογίζονται οι εισφορές κατά μήνα (Τ.Η. X 25), ανεξάρτητα από το ύψος των αποδοχών που αποκερδαίνουν από την εργασία τους. Στο πλαίσιο αυτό οι περιοδεύοντες πωλητές, κατά τα οριζόμενα στην Εγκύκλιο e-Ε.Φ.Κ.Α. 13/2023 εντάσσονται στην 11η ασφαλιστική κλάση, το τεκμαρτό ημερομίσθιο της οποίας ορίζεται από 1/1/2023 σε 40,01 €.

Στην περίπτωση που οι περιοδεύοντες πωλητές – πλασιέ αμείβονται με κυμαινόμενες αποδοχές και παράλληλα καταβάλλονται σε αυτούς σταθερές κατά μήνα αποδοχές και υπό την προϋπόθεση ότι οι σταθερές αυτές αποδοχές υπερβαίνουν το 25πλάσιο του τεκμαρτού ημερομισθίου της κλάσεως στην οποία έχουν καταταγεί, οι υπέρ Ι.Κ.Α. εισφορές υπολογίζονται στις μεγαλύτερες σταθερές αποδοχές. Εάν, αντίθετα οι σταθερές αποδοχές υπολείπονται του 25πλασίου του Τεκμαρτού Ημερομισθίου (Τ.Η.) της κλάσης κατάταξης τους, οι εισφορές υπέρ Ι.Κ.Α. υπολογίζονται μόνο επί του 25πλασίου του Τεκμαρτού Ημερομισθίου. Διευκρινίζεται ότι εφόσον ο συμφωνημένος μισθός του περιοδεύοντος πωλητή είναι κατώτερος του 25πλασίου του ισχύοντος σήμερα Τεκμαρτού Ημερομισθίου της κλάσης κατάταξης των περιοδευόντων πωλητών, ήτοι εν προκειμένω της 11ης Ασφαλιστικής Κλάσης, το Τεκμαρτό Ημερομίσθιο της οποίας ορίζεται σε 40,01 €, δηλαδή στο ποσό των 1.000,25 € μηνιαίως (25 x 40,01 = 1.000,25), χωρεί αυτομάτως η μηνιαία ασφάλιση τους στον τεκμαρτό μισθό των 1.000,25€. Επισημαίνεται ότι σε αυτήν την περίπτωση τα επιπλέον ποσά που αποκερδαίνουν οι εργαζόμενοι από την εργασία τους αυτή δεν υπόκεινται σε εισφορές. Σε κάθε περίπτωση από τις ανωτέρω δεν ερευνάται από το Ι.Κ.Α. το ακριβές ποσό που αποκερδαίνει ο μισθωτός κατά μήνα (βλέπε εγκύκλιο Ι.Κ.Α. 13/15-2-2023).

Τα επιπλέον αυτά ποσά, δεν αφορούν εν προκειμένω ποσά που χορηγούνται ως πριμ παραγωγικότητας (bonus), αλλά σε ποσά υπολογιζόμενα ως ποσοστά επί των πωλήσεων, τα οποία δηλαδή υπολογίζονται σε συνάρτηση με το ύψος των πωλήσεων σε μια περίοδο (συνήθως μήνα).

Κατά συνέπεια, ο καθορισμός από το Δ.Σ. του τ. Ι.Κ.Α. του τεκμαρτού ημερήσιου μισθού έχει εφαρμογή μόνο στους περιοδεύοντες πωλητές, των οποίων ο σταθερός μισθός είναι κατώτερος και όχι ανώτερος από τον αντίστοιχο τεκμαρτό μισθό που καθορίζεται με την απόφαση του Δ.Σ. του τ. Ι.Κ.Α., σε περίπτωση δε που ο σταθερός μισθός είναι ανώτερος από τον αντίστοιχο τεκμαρτό μισθό, ο ημερήσιος μισθός που αποτελεί βάση υπολογισμού της οφειλόμενης ασφαλιστικής εισφοράς εξευρίσκεται με βάση τον εν λόγω σταθερό μισθό, η καταβολή δε της εισφοράς που προκύπτει με βάση το σταθερό μισθό εξαντλεί, στην περίπτωση αυτή, τη σχετική υποχρέωση του εργοδότη προς το Ι.Κ.Α. (Σ.τ.Ε. 1029/1996).

Σύμφωνα πάντως με το άρθρο 119 Κ.Α. Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ., αρμοδιότητα κρίσης για τον τρόπο ασφάλισης των ανωτέρω εργαζομένων (βάσει τεκμαρτών ημερομισθίων ή όχι) και τα κριτήρια αυτών έχει το κατά τόπο Υποκατάστημα Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. (νυν Ε.Φ.Κ.Α.) αφού ερευνηθούν οι πραγματικές συνθήκες απασχόλησης κάθε εργαζομένου.

Ασφάλιση σερβιτόρων

Ο τρόπος ασφάλισης των σερβιτόρων και των βοηθών αυτών γίνεται με βάση τα τεκμαρτά ημερομίσθια κατά τα οριζόμενα στην Εγκύκλιο e-Ε.Φ.Κ.Α. αρ. 13/15-2-2023, ως ακολούθως:

• Οι Σερβιτόροι εστιατορίων, καφενείων καφετεριών άνευ μουσικών οργάνων κατατάσσονται στην 12η ασφαλιστική κλάση του τ. Ι.Κ.Α., το τεκμαρτό ημερομίσθιο της οποίας ανέρχεται σε 43,58 € και οι βοηθοί σερβιτόρων σε αυτά τα είδη επιχειρήσεων κατατάσσονται στην 10η ασφαλιστική κλάση του Ι.Κ.Α., το τεκμαρτό ημερομίσθιο της οποίας ανέρχεται σε 37,38 €.
• Οι Σερβιτόροι κέντρων διασκέδασης, εστιατορίων με μουσικά όργανα, αναψυκτήρια, πιάνο μπαρ κατατάσσονται στην 13η ασφαλιστική κλάση του Ι.Κ.Α., το τεκμαρτό ημερομίσθιο της οποίας ανέρχεται σε 47,47 € και οι βοηθοί σερβιτόρων σε αυτά τα είδη επιχειρήσεων κατατάσσονται στην 11η ασφαλιστική κλάση του Ι.Κ.Α., το τεκμαρτό ημερομίσθιο της οποίας ανέρχεται σε 40,01€.

Ο τρόπος ασφάλισης των μισθωτών που αναφέρονται στον πίνακα κατάταξης με βάση τα τεκμαρτά ημερομίσθια κατά τα οριζόμενα στην Εγκύκλιο e-Ε.Φ.Κ.Α. αρ. 13/2023 δεν ισχύει:

• Για τους αμειβόμενους αποκλειστικά και μόνο με σταθερές αποδοχές, οι οποίες όμως δεν πρέπει να είναι κατώτερες των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας (Γενική και Ειδικές).
• Για τους αμειβόμενους με σταθερές αποδοχές και ποσοστά, φιλοδωρήματα κ.λπ. (π.χ. σερβιτόρους, περιοδεύοντες πωλητές, πλασιέ), όταν οι σταθερές αποδοχές τους υπερβαίνουν τις τεκμαρτές, της κλάσης κατάταξης τους. Σ΄ αυτήν την περίπτωση, ασφαλίζονται επί των σταθερών αποδοχών τους (άρθρο 18 παρ. 6 του ΚΑ. Ι.Κ.Α. -Ε.Τ.Α.Μ.). Ως σταθερές αποδοχές νοούνται οι συμφωνημένες, υπό την προϋπόθεση να είναι ανώτερες της Γενικής ή της οικείας Ειδικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας.

Επιπρόσθετα στην ανωτέρω εγκύκλιο ορίζεται ότι «H κατάταξη σε ασφαλιστικές κλάσεις των αμειβομένων με κυμαινόμενες αποδοχές, όπως οι σερβιτόροι, μπάρμαν, κομμωτές κ.λπ. είναι ανεξάρτητη από τη διάρκεια της ημερήσιας απασχόλησης και σ΄ αυτήν περιλαμβάνονται οι χορηγούμενες παροχές σε είδος (τροφή, κατοικία κ.λπ.) τα επιδόματα προϋπηρεσίας, γάμου, οι υπερωρίες κ.λπ.».

Εκ περιτροπής απασχόληση και τεκμαρτή ασφάλιση

Όσον αφορά τους μη απασχολουμένους καθ’ όλο το μήνα και μη δικαιούμενους, ως εκ τούτου, πλήρους μηνιαίου μισθού αναγνωρίζονται τόσες ημέρες εργασίας κατά μήνα όσες οι ημέρες για τις οποίες οι μισθωτοί αυτοί έτυχαν αποδοχών (κατά τον υπό εξέταση μήνα). Στο άρθρο 25, παρ. 7 και 8, του Ν.1846/1951 που αναφέρεται στο πλαίσιο ασφάλισης των αμειβόμενων με κυμαινόμενες αποδοχές ορίζεται ότι ο ασφαλισμένος που απασχολήθηκε από τον εργοδότη του τμήμα μόνον ημέρας, υποχρεούται μετά του εργοδότη εις την καταβολή της εισφοράς ολοκλήρου ημέρας. Ως βάσις υπολογισμού της εισφοράς ορίζεται η ημέρα εργασίας.

Στις περιπτώσεις της εκ περιτροπής απασχόλησης μισθωτών με τεκμαρτή ασφάλιση, εξετάζεται εάν πράγματι υφίσταται η εκ περιτροπής απασχόληση (εργασία επί 8ωρο) και σε αυτήν την περίπτωση εάν απασχολούνται για 3 τουλάχιστον ημέρες την εβδομάδα, αναγνωρίζουν στην ασφάλιση μια επιπλέον ασφαλιστέα ημέρα την εβδομάδα.

Ειδικότερα για τους εκ περιτροπής απασχολούμενους επί οκτάωρο ημερησίως με καθεστώς τεκμαρτής ασφάλισης ισχύει, η διάταξη που ορίζει ότι ο αριθμός των ημερών εργασίας τους θα προσδιορίζεται για κάθε μήνα, ως ακολούθως:

Για κάθε εβδομάδα μη συνεχούς απασχολήσεως ο εκ περιτροπής απασχολούμενος οκτάωρος δικαιούται ως ημέρες ασφάλισης τον αριθμό που εκφράζει τις ημέρες της πραγματικής απασχολήσεως προσαυξημένο όμως, κατά μια (1) μονάδα, μόνο αν κατά την εβδομάδα αυτή παρασχέθηκε εργασία επί τρεις (3) τουλάχιστον ημέρες.

Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το ομώνυμο άρθρο του κ. Πέτρου Ραπανάκη που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Μαΐου 2023 του περιοδικού Epsilon7. Στο πλήρες άρθρο μεταξύ άλλων γίνεται αναφορά σε ζητήματα όπως τα τεκμαρτά ημερομίσθια 7ης, 8ης, 9ης Ασφαλιστικής κλάσης ισχύοντα έως 31/12/2022, η ασφάλιση των σερβιτόρων ξενοδοχείων και προσωπικού που απασχολείται με την ειδικότητα «μανικιούρ-πεντικιούρ» και σχετικά παραδείγματα.

πηγή: e-forologia