Αμοιβή και ασφάλιση των περιστασιακά απασχολουμένων
Το ζήτημα της ασφάλισης των περιστασιακά απασχολούμενων είναι ένα ζήτημα που απασχολεί εργοδότες και απασχολούμενους αρκετά χρόνια τώρα. Ένας από τους βασικότερους λόγους που το ζήτημα αυτό δεν έχει επιλυθεί, φαίνεται να είναι η δυσκολία στη διάκριση της εξαρτημένης εργασίας από την μη εξαρτημένη και περιστασιακή απασχόληση. Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Α.Ν. 1846/1951, υπάγονται στην ασφάλιση του Ε.Φ.Κ.Α. τα πρόσωπα τα οποία παρέχουν εξαρτημένη εργασία έναντι αμοιβής, ενώ επί δυσχερούς διάκρισης εξαρτημένης ή μη εργασίας αυτή θεωρείται υπαγόμενη στην ασφάλιση.
Τα θέματα της αμοιβής και ασφάλισης των περιστασιακά απασχολουμένων, επαναρυθμίστηκαν με τις διατάξεις του άρθρου 74 του Ν.4144/2013, ειδικότερα στο άρθρο 74. «Τροποποίηση των άρθρων 20, 21 του Ν.3863/2010 (περιστασιακά απασχολούμενοι)». Τα άρθρα 20 και 21 του Ν.3863/2010 (ΦΕΚ Α’ 115), όπως ισχύουν μετά την τροποποίηση τους από την παρ. 8 του άρθρου 76 του Ν.3996/2011 (ΦΕΚ Α’ 170), αντικαθίστανται ως εξής:
Άρθρο 20. «Αμοιβή και παρακράτηση εισφορών περιστασιακά απασχολουμένων»
«1. Στις ρυθμίσεις του Κεφαλαίου αυτού υπάγονται υποχρεωτικά:
Α. Το κατ’ οίκον του εργοδότη απασχολούμενο προσωπικό που παρέχει εξαρτημένη εργασία ή υπηρεσίες φροντίδας, αμειβόμενο με την ώρα ή την ημέρα σε τακτά ή μη χρονικά διαστήματα είτε προς έναν είτε προς περισσότερους του ενός εργοδότες, για την ίδια μισθολογική περίοδο που καλύπτεται από την ασφάλιση του Ε.Φ.Κ.Α. Ενδεικτικά υπάγονται οι εξής εργασίες ή υπηρεσίες:
α. Οι υπηρεσίες οικογενειακής βοηθητικής φροντίδας (ενδεικτικά: οικιακοί βοηθοί για οικιακή καθαριότητα και γενικό νοικοκυριό, οδηγοί).
β. Οι κηπουρικές εργασίες.
γ. Η φύλαξη και μεταφορά παιδιών, νηπίων και βρεφών.
δ. Η υποστήριξη με την παροχή κάθε μορφής βοήθειας και φροντίδας σε ηλικιωμένα άτομα και σε άτομα με ειδικές ανάγκες, συμπεριλαμβανομένης και της διευκόλυνσης των ατόμων αυτών για συμμετοχή τους σε πολιτιστικές, θρησκευτικές, ψυχαγωγικές και κοινωνικές δραστηριότητες.
ε. Οι υπηρεσίες που παρέχονται σε προγράμματα αποκατάστασης ατόμων σε Ιδρύματα μη Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα ή σε Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης Ατόμων με Αναπηρία που χαρακτηρίζονται από νοητική στέρηση.
στ. Η περιποίηση ή νοσηλευτική φροντίδα αρρώστων ή κατάκοιτων ατόμων και η βοήθεια σε άτομα με προβλήματα κινητικότητας (φυσικοθεραπεία, κινησιοθεραπεία, συνοδεία εκτός οικίας).
ζ. Οι μεμονωμένες μικροεπισκευαστικές εργασίες που δεν συνιστούν οικοδομικές εργασίες.
η. Η παράδοση ιδιαίτερων μαθημάτων.
θ. Οι αισθητικές φροντίδες (κομμωτική, περιποίηση προσώπου και σώματος).
Β. Προσωπικό που παρέχει υπηρεσίες καθαρισμού και κηπουρικής κοινοχρήστων χώρων πολυκατοικιών, αμειβόμενο με την ώρα ή την ημέρα, σε τακτά ή μη χρονικά διαστήματα είτε προς έναν είτε προς περισσότερους του ενός εργοδότες, για την ίδια μισθολογική περίοδο, που καλύπτεται από την ασφάλιση του Ε.Φ.Κ.Α., μη παρέχον την υπηρεσία αυτή ως υπαλληλικό προσωπικό εταιρείας ή ως μέλος εταιρείας.
Γ. Οι απασχολούμενοι ως εργάτες γης σε εργασίες καλυπτόμενες από την ασφάλιση του Ο.Γ.Α. κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 27 του Ν.2639/1998 (ΦΕΚ Α’ 205).
Δ. αα) Οι διανομείς διαφημιστικών εντύπων με το σύστημα της διανομής με ή χωρίς διεύθυνση αποδέκτη.
ββ) Οι απασχολούμενοι στην προώθηση προϊόντων προσώπου και σώματος για λογαριασμό μίας ή περισσοτέρων επιχειρήσεων κατ` οίκον ή σε άλλο χώρο.
γγ) Οι απασχολούμενοι στην προώθηση καταναλωτικών προϊόντων σε πολυκαταστήματα, καταστήματα τροφίμων και υπεραγορές (super market).
δδ) Το απασχολούμενο προσωπικό από Π.Α.Ε., Κ.Α.Ε. και λοιπά νομικά πρόσωπα επαγγελματικού και ερασιτεχνικού αθλητισμού κερδοσκοπικά ή μη, αποκλειστικά και μόνο κατά τη διεξαγωγή αθλητικών αγώνων στα γήπεδα παντός είδους αθλητικών αγώνων, αμειβόμενο με την ώρα, την ημέρα, σε τακτά ή μη χρονικά διαστήματα (άρθρο 6 του Ν.4225/2014).
Αναλυτικά με τις διατάξεις του Ν.4225/2014 είχαν υπαχθεί οι εξής κατηγορίες, σύμφωνα και με την Εγκύκλιο 49/2018 του Ε.Φ.Κ.Α.:
1. Το προσωπικό ασφάλειας και περιφρούρησης των αθλητικών αγώνων.
2. Το προσωπικό που παρέχει υπηρεσίες συντήρησης των αθλητικών εγκαταστάσεων, όπως φροντίδα/πότισμα χλοοτάπητα, συντήρηση γραμμών αγωνιστικού χώρου, λειτουργία φωτεινών πινάκων βαθμολογίας, κ.λπ..
3. Το προσωπικό διοικητικής και λειτουργικής υποστήριξης αθλητικών αγώνων, όπως: ταμίες εκδοτηρίων εισιτηρίων, προσωπικό υποδοχής και φιλοξενίας θεατών, ελεγκτές εισιτηρίων, θυρωροί, κ.λπ..
4. Το προσωπικό εξυπηρέτησης φιλάθλων, όπως ταξιθέτες, κ.λπ..
5. Το προσωπικό υποστήριξης της Γραμματείας Αγώνων (αφορά τους αθλητικούς αγώνες στους οποίους προβλέπεται Γραμματεία Αγώνων, π.χ. αγώνες καλαθοσφαίρισης, πετοσφαίρισης, κ.λπ.).
6. Οι παρατηρητές Αγώνων.
7. Οι κριτές Αγώνων (αφορά τους αθλητικούς αγώνες στους οποίους προβλέπονται Κριτές Αγώνων, π.χ. αγώνες στίβου).
8. Οι μεταφραστές αλλοδαπών αθλητών και τεχνικού επιτελείου (προπονητές, γυμναστές, κ.λπ.).
9. Το προσωπικό που απασχολείται στην εκφώνηση και τη μουσική επιμέλεια των αθλητικών διοργανώσεων.
10. Οι τραυματιοφορείς.
11. Το προσωπικό που παρέχει υπηρεσίες στάθμευσης αυτοκινήτων (αφορά τα γήπεδα/στάδια που διαθέτουν χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων, η εκμετάλλευση του οποίου δεν έχει εκχωρηθεί/μισθωθεί σε άλλους φορείς ή ιδιώτες).
εε) Οι διαιτητές, βοηθοί διαιτητές και παρατηρητές διαδικασίας των αγώνων αθλημάτων επαγγελματικής κατηγορίας στους οποίους συμμετέχουν Α.Α.Ε. (Αθλητικές Ανώνυμες Εταιρείες). Εξαιρούνται όμως για αγώνες αθλημάτων ερασιτεχνικής κατηγορίας (Εγκύκλιος Ε.Φ.Κ.Α. 10/2019).
στστ) Οι απασχολούμενοι ως κομπάρσοι σε τηλεοπτικές εκπομπές ή παραγωγές κινηματογραφικών ταινιών ή διαφημίσεων που αμείβονται με την ώρα ή την ημέρα, σε τακτά ή μη χρονικά διαστήματα.
ζζ) Οι περιστασιακά απασχολούμενοι στη μουσική κάλυψη ιδιωτικών εκδηλώσεων και συνεστιάσεων που αμείβονται με την ώρα ή την ημέρα και δεν απασχολούνται ως υπαλληλικό προσωπικό εταιρείας ή ως μέλη εταιρείας (άρθρο 129 του Ν.4611/2019).
Ε. Το προσωπικό συνοδείας το οποίο παρέχει υπηρεσίες για τη στήριξη των ατόμων με αναπηρία, τα οποία συμμετέχουν στο κατασκηνωτικό πρόγραμμα για ΑμεΑ της περίπτωσης γ’ της παρ. 6 του άρθρου 19 του Ν.2646/1998 (ΦΕΚ Α’ 236) (άρθρο 69 του Ν.4554/2018).
2. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας και ύστερα από γνωμοδότηση του Συμβουλίου Κοινωνικής Ασφάλισης, επιλύεται κάθε ζήτημα περί υπαγωγής ή εξαίρεσης συγκεκριμένης μορφής απασχόλησης ή παροχής υπηρεσιών στις διατάξεις του παρόντος άρθρου.
3. Η καταβολή της αμοιβής των ανωτέρω προσώπων από κάθε νομικό πρόσωπο που πληροί τις προϋποθέσεις ή φυσικό πρόσωπο που δέχεται ή χρησιμοποιεί τις εργασίες ή τις υπηρεσίες τους, καθώς και των εισφορών (εργοδότη και εργαζόμενου) που αναλογούν και η απόδοση τους υπέρ του οικείου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (Ε.Φ.Κ.Α.), γίνεται με τους παρακάτω τρόπους:
α. Με την έκδοση ειδικού εργοσήμου υπό τύπο επιταγής.
β. Μέσω λογαριασμών που τηρούν ο εργοδότης και ο εργαζόμενος σε παρόχους υπηρεσιών πληρωμών.
γ. Με κατάθεση και είσπραξη μετρητών σε πάροχο υπηρεσιών πληρωμών.
δ . Με ειδικού τύπου έμβασμα κατά την έννοια των άρθρων 1 και 4 παρ. 3 του Ν.3862/2010 (ΦΕΚ Α’ 113).
Το ειδικό εργόσημο δύναται να διατίθεται στον εργοδότη με καταβολή του αντίστοιχου ποσού, από τα κατά τόπους υποκαταστήματα των Ε.Φ.Κ.Α., από τις συνεργαζόμενες με τους φορείς τράπεζες και τα υποκαταστήματα τους, από τα Ελληνικά Ταχυδρομεία, από τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών και από οποιονδήποτε άλλο φορέα ή δίκτυο έπειτα από απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας. Στο τέλος κάθε έτους ο Ε.Φ.Κ.Α. εκδίδει ετήσια συγκεντρωτική κατάσταση σε εργοδότη και εργαζόμενο.
4. Η διαδικασία που τηρείται για την καταβολή και την είσπραξη της αμοιβής των ανωτέρω προσώπων, καθώς και για την παρακράτηση και απόδοση των εισφορών στους οικείους Ε.Φ.Κ.Α., ο τύπος και τα αναγραφόμενα στο εργόσημο στοιχεία, το ποσό των εισφορών που αναλογούν στην αμοιβή, την είσπραξη και απόδοση τους στους οικείους Ε.Φ.Κ.Α., ο τύπος και τα τεχνικά χαρακτηριστικά διασφάλισης της γνησιότητας του εργοσήμου, καθώς και οι προϋποθέσεις της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια ή στοιχείο για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος Κεφαλαίου, καθορίζονται με αποφάσεις του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, ύστερα από γνώμη των κατά περίπτωση αρμόδιων Διοικητικών Συμβουλίων των φορέων. Μέχρι την έκδοση της ανωτέρω απόφασης, εξακολουθεί να ισχύει η αριθμ. 14913/343/Φ10034/1-7-2011 (ΦΕΚ Β’ 1586) Υπουργική Απόφαση.».
Άρθρο 21. «Ασφάλιση σε Ε.Φ.Κ.Α., Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π., τ. Ο.Ε.Κ.»
«1. Οι κρατήσεις για ασφαλιστικές εισφορές εργοδότη και εργαζομένου των προσώπων της παραγράφου 1 περιπτώσεις Α, Β και Δ του προηγούμενου άρθρου, υπολογίζονται σε ποσοστό 25% επί της αναγραφόμενης τιμής του εργοσήμου και εμπεριέχονται στην αναγραφόμενη τιμή του εργοσήμου.
Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, ύστερα από εισήγηση των Διοικητικών Συμβουλίων των κατά περίπτωση αρμόδιων φορέων και γνώμη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, το ποσοστό αυτό δύναται να αυξομειώνεται, προσαρμοζόμενο στις εκάστοτε κοινωνικές, ασφαλιστικές και οικονομικές συνθήκες. Οι ανωτέρω εργαζόμενοι ασφαλίζονται στον Ε.Φ.Κ.Α. για τους Κλάδους Σύνταξης, Ασθένειας και Μητρότητας, στο Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π. για επικουρική ασφάλιση, καθώς και στον τ. Ο.Ε.Κ. (εισφορά εργαζομένου). Τα ποσοστά ασφαλιστικών εισφορών είναι τα ακόλουθα: 14,45% για τον κλάδο σύνταξης, 4,65% για τον κλάδο ασθένειας σε είδος, 0,86% για τον κλάδο ασθένειας σε χρήμα, 4,32% για τον κλάδο επικουρικής ασφάλισης και 0,72% για τον τ. Ο.Ε.Κ..
2. Τα πρόσωπα των περιπτώσεων Α, Β και Δ της παραγράφου 1 του προηγούμενου άρθρου για τα οποία έχουν καταβληθεί εισφορές με το εργόσημο, δικαιώνονται τόσες ημέρες ασφάλισης, όσες προκύπτουν από τη διαίρεση του ποσού των ασφαλιστικών εισφορών που έχει παρακρατηθεί μέσω του εργοσήμου, με το ποσό εισφορών που αντιστοιχεί στο ημερομίσθιο ανειδίκευτου εργάτη της 31ης Δεκεμβρίου του έτους 2011, σύμφωνα με την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε.. Αυτές οι ημέρες ασφάλισης δεν μπορούν να υπερβούν τις 25 ανά ημερολογιακό μήνα ή τις 300 ημέρες ασφάλισης ανά ημερολογιακό έτος. Οι ημέρες ασφάλισης που προκύπτουν κατά τα ανωτέρω, ανάγονται στον ημερολογιακό μήνα εξαργύρωσης του εργοσήμου. Η διάταξη της παρούσας παραγράφου ισχύει από 1/1/2013.
3. Στα πρόσωπα των περιπτώσεων Α, Β και Δ της παραγράφου 1 του προηγούμενου άρθρου προκειμένου:
α. Να τύχουν των παροχών ασθένειας του Ε.Φ.Κ.Α., εφαρμόζονται οι διατάξεις της παραγράφου 1 εδάφιο α του άρθρου 31 του Α.Ν.1846/1951, όπως αντικαταστάθηκαν με τις διατάξεις του άρθρου 148 του Ν.3655/2008 (ΦΕΚ Α’ 58).
β. Να δικαιωθούν επίδομα ασθένειας, εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 35 του Α.Ν.1846/1951, όπως τροποποιήθηκαν με το Ν.Δ.2691/1954 και αντικαταστάθηκαν με το άρθρο 148 παρ. 2 του Ν.3655/2008.
γ. Να δικαιωθούν επίδομα μητρότητας, εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 39 του Α.Ν.1846/1951, όπως έχει συμπληρωθεί με το άρθρο 2 παρ. 2 του Ν. 1539/1985, το άρθρο 35 παρ. 1 του Ν.2676/1999 και το άρθρο 11 του Ν. 2874/2000 (ΦΕΚ Α’ 286).
4. Κάθε ζήτημα ή αναγκαία λεπτομέρεια που αφορά την υπαγωγή των προσώπων της παραγράφου 1 περιπτώσεις Α, Β και Γ του προηγούμενου άρθρου στον Κανονισμό Ασφάλισης του Ε.Φ.Κ.Α., του Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π. και του τ.Ο.Ε.Κ., ρυθμίζεται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, ύστερα από γνώμη των Διοικητικών Συμβουλίων των κατά περίπτωση αρμόδιων φορέων.
5. Για τα πρόσωπα της παραγράφου 1 περιπτώσεις Α και Β του προηγούμενου άρθρου, οι διατάξεις του τελευταίου εδαφίου της παρ. 3 του άρθρου 26 του Ν. 2639/1998 (ΦΕΚ Α’ 205) επανέρχονται σε ισχύ αναδρομικά από την ημερομηνία κατάργησης τους. Εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης κρίνονται με το καθεστώς που ίσχυε κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για συνταξιοδότηση.
6. Οι διατάξεις του άρθρου 39 του Ν.2084/1992 (ΦΕΚ Α’165) δεν έχουν εφαρμογή για τους υπαγόμενους στο ανωτέρω καθεστώς.».
Το εργόσημο ως τρόπος ασφάλισης για την περιστασιακή απασχόληση
Υπάρχουν περιπτώσεις περιστασιακής απασχόλησης, για τις οποίες έχει προβλεφθεί ως τρόπος ασφάλισης το εργόσημο. Υπόχρεος έκδοσης του «Εργοσήμου» είναι αποκλειστικά ο εργοδότης ή εξουσιοδοτημένος εκπρόσωπος αυτού. Το «Εργόσημο» εκδίδεται από τον εργοδότη, υπό τύπο πολύπτυχης ή δίπτυχης επιταγής, αντιστοιχεί σε συγκεκριμένη χρηματική αξία στην οποία περιλαμβάνονται το ποσό της αμοιβής του εργαζόμενου και το ποσό της εισφοράς υπέρ του οικείου ασφαλιστικού φορέα (παρακρατείται κατά την εξαργύρωση) και εξαργυρώνεται από το πρόσωπο που παρέχει την εργασία και αμείβεται γι΄ αυτή με το «Εργόσημο».
Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να τονιστεί ότι όσο περιστασιακή και μη εξαρτημένη να είναι μια υπηρεσία που παρέχεται είναι δύσκολο σε περίπτωση ελέγχου από την Επιθεώρηση Εργασίας, να αποδειχθεί αυτό και είναι πάντα πιθανός ο καταλογισμός εισφορών και προσαυξήσεων.
Αν θα θέλαμε να δώσουμε κάποιον ορισμό στο εργόσημο, θα μπορούσαμε να πούμε πως αυτό αποτελεί μέσο πληρωμής και ασφάλισης για ομάδες εργαζομένων, οι οποίες δεν απασχολούνται σε σταθερό εργοδότη. Επισημαίνεται, ότι τα εργόσημα μεταβιβάζονται ονομαστικά από τον εργοδότη στους εργαζόμενους, ως καταβολή για την αμοιβή της εργασίας και στη συνέχεια εξοφλούνται από τους προαναφερόμενους φορείς διαθέσεως (Τράπεζες και ΕΛ.ΤΑ.) με καταβολή του αντίστοιχου ποσού, αφού προηγουμένως έχουν παρακρατηθεί οι αναλογούσες εισφορές.
Σε εγκύκλιο του Ε.Φ.Κ.Α. επισημαίνεται ρητά, ότι το καθεστώς ασφάλισης με εργόσημο δεν υποκαθιστά το γενικό καθεστώς ασφάλισης μισθωτών, στο οποίο υπάγεται το προσωπικό νομικών ή φυσικών προσώπων που δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά.
Οι ετήσιες καταβληθείσες εισφορές εκπίπτουν κατά τα 2/3 από το φορολογητέο εισόδημα του εργοδότη και κατά το 1/3 από το φορολογητέο εισόδημα του εργαζομένου.
Υπόχρεος έκδοσης του εργοσήμου είναι αποκλειστικά ο εργοδότης ή εξουσιοδοτημένος εκπρόσωπος αυτού. Αντιστοιχεί σε συγκεκριμένη χρηματική αξία, στην οποία περιλαμβάνονται το ποσό της αμοιβής του εργαζόμενου και το ποσό της εισφοράς υπέρ του οικείου ασφαλιστικού φορέα, εν προκειμένω υπέρ του Ε.Φ.Κ.Α.. Δικαίωμα εξαργύρωσης έχει αποκλειστικά ο αποδέκτης του εργοσήμου, δηλαδή το πρόσωπο που παρέχει την εργασία και αμείβεται γι’ αυτή.
Η έκδοση και εξαργύρωση του «Εργοσήμου», γίνεται από τους πιστοποιημένους φορείς (ΕΛ.ΤΑ. – Τράπεζες). Κατά την εξαργύρωση του «Εργοσήμου», παρακρατούνται οι ασφαλιστικές κρατήσεις. Σημειώνεται πως πλέον, παρέχεται η δυνατότητα ηλεκτρονικής έκδοσης του εργοσήμου.
Στην περίπτωση που από το εργόσημο προκύπτει χρόνος ασφάλισης για μήνες ασφάλισης (ημέρες εργασίας κάτω των 150), ελέγχεται εάν οι καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές καλύπτουν τις ασφαλιστικές εισφορές που αντιστοιχούν στην ασφαλιστική κατηγορία που έχει επιλέξει ο ασφαλισμένος.
Εάν οι απασχολούμενοι ασκούν παράλληλα και άλλη δραστηριότητα, για την οποία προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης στον πρώην Ο.Γ.Α., οι καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές μέσω εργοσήμου αξιοποιούνται για την εξόφληση των ασφαλιστικών εισφορών του τρέχοντος έτους βάσει της επιλεγείσας ασφαλιστικής κατηγορίας.
Σε καθεμία από τις ανωτέρω περιπτώσεις, εάν οι καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές, με συνυπολογισμό εκείνων που έχουν καταβληθεί μέσω εργοσήμου, δεν καλύπτουν τις ασφαλιστικές εισφορές που αντιστοιχούν στην ασφαλιστική κατηγορία στην οποία κατατάσσεται ο ασφαλισμένος, η σχετική διαφορά αναζητείται. Εάν οι καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές, με συνυπολογισμό εκείνων που έχουν καταβληθεί μέσω εργοσήμου, υπερκαλύπτουν τις ασφαλιστικές εισφορές που αντιστοιχούν στην ασφαλιστική κατηγορία στην οποία κατατάσσεται ο ασφαλισμένος, το υπερβάλλον ποσό επιστρέφεται.
Εάν οι απασχολούμενοι ασκούν παράλληλα και άλλη δραστηριότητα, μισθωτή ή μη μισθωτή, για την οποία βάσει γενικών, ειδικών ή καταστατικών διατάξεων, όπως ισχύουν, προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης σε άλλον πρώην φορέα ασφάλισης (πλην Ο.Γ.Α.) ή το Δημόσιο, έχει εφαρμογή το άρθρο 36 του Ν. 4387/2016 (διάταξη περί παράλληλης ασφάλισης). Για την εφαρμογή των ανωτέρω ρυθμίσεων, αρχικά καθορίζεται ο χρόνος ασφάλισης που προκύπτει βάσει εργοσήμου και στη συνέχεια εφαρμόζεται το άρθρο 36 του Ν. 4387/2016. Ο σχετικός χρόνος ασφάλισης, θεωρείται χρόνος από άσκηση μη μισθωτής δραστηριότητας.
Σε περίπτωση που κατ’ εφαρμογή των ρυθμίσεων της παρούσας παραγράφου, προκύπτει υποχρέωση καταβολής εισφορών, αυτές βαρύνουν τον ασφαλισμένο και εξοφλούνται σε πέντε (5) κατ΄ ανώτατο όριο ισόποσες μηνιαίες δόσεις. Το ποσό κάθε μηνιαίας δόσης, δεν μπορεί να είναι μικρότερο των πενήντα (50) ευρώ.
Κυρώσεις. Η παραβίαση των ανωτέρω διατάξεων και η μη πληρωμή με εργόσημο, συνεπάγεται πρόστιμο ίσο με το 50πλάσιο του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη της 31ης Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους, σύμφωνα με την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε.
Αμειβόμενοι με Παραστατικά Παροχής Υπηρεσιών (Π.Π.Υ.)
Είναι σημαντικό να αναφερθούμε και στα Π.Π.Υ., Παραστατικά Παρεχόμενων Υπηρεσιών (Τίτλοι Κτήσης – πρώην Αποδείξεις Επαγγελματικής Δαπάνης), τα οποία εκδίδονται σύμφωνα με την φορολογική νομοθεσία ως παραστατικά αμοιβής φυσικών προσώπων για πώληση προϊόντων ή παροχή υπηρεσιών, που ασκείται ως ευκαιριακή και παρεπόμενη δραστηριότητα, με την προϋπόθεση ότι το εισόδημα που αποκτούν από τις συναλλαγές αυτές δεν υπερβαίνει τα 10.000 € ετησίως και δεν έχουν υποχρέωση έναρξης εργασιών στη Δ.Ο.Υ. για την δραστηριότητά τους αυτή.
Είναι υποχρεωτική η ασφάλιση, εάν νομίμως (σύμφωνα με τη φορολογική νομοθεσία) οι εργαζόμενοι αμείβονται με Π.Π.Υ., ανεξάρτητα εάν υπάγονται υποχρεωτικά στην ασφάλιση του e-Ε.Φ.Κ.Α. ως μισθωτοί / μη μισθωτοί / δημόσιοι υπάλληλοι, λόγω άσκησης άλλης επαγγελματικής δραστηριότητας ή ιδιότητας, μη συναφούς προς τις αμειβόμενες με Π.Π.Υ. υπηρεσίες. Αντιθέτως, δεν είναι υποχρεωτική η ασφάλιση με Π.Π.Υ., όταν:
- Η δραστηριότητά δεν είναι ευκαιριακή ή παρεπόμενη.
- Υπάρχει με τον εκδότη του Π.Π.Υ. σύμβαση εργασίας ή έργου ή σύμβαση με χαρακτηριστικά προσομοιάζονται σε αυτές.
- Εάν, σύμφωνα με καταστατικές ή ειδικές διατάξεις, ο εργαζόμενος υπάγεται στην ασφάλιση του πρώην Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. ως μισθωτός, απασχολούμενος με σύμβαση ορισμένου ή αορίστου χρόνου με πλήρη, μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση.
- Εάν ο εργαζόμενος υπάγεται στην ασφάλιση του πρώην Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. ως απασχολούμενος στο χώρο του θεάματος – ακροάματος, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.1210/1981, όπως ισχύουν, για τους παρέχοντες εξαρτημένη εργασία και του Ν.1296/1982, όπως ισχύουν, για τους αυτοτελώς απασχολούμενους.
- Εάν ο εργαζόμενος αμείβεται και ασφαλίζεται με παρακράτηση εισφορών μέσω της διαδικασίας έκδοσης και εξαργύρωσης εργοσήμου του άρθρου 20 του Ν.3863/2010, όπως ισχύει (το κατ’ οίκον απασχολούμενο προσωπικό, απασχολούμενοι στην προώθηση προϊόντων, στη διανομή διαφημιστικών εντύπων, προσωπικό απασχολούμενο σε Π.Α.Ε. – Κ.Α.Ε., διαιτητές αγώνων επαγγελματικής κατηγορίας, εργάτες γης, κ.λπ.).
- Εάν ο εργαζόμενος απασχολείται σε οικοδομοτεχνικές εργασίες, σύμφωνα με τα άρθρα 35 έως 51 του Κανονισμού Ασφάλισης του πρώην Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. (Κεφάλαιο ΣΤ’ του Κ.Α.).
- Εάν παρέχονται υπηρεσίες προς ψηφιακές πλατφόρμες με συμβάσεις ανεξαρτήτων υπηρεσιών ή έργου (άρθρο 69 του Ν. 4808/2021).
Σύμφωνα με το άρθρο 75 «Ασφαλιστικές εισφορές επί Παραστατικών Παρεχόμενων Υπηρεσιών – Τροποποίηση του άρθρου 55 του Ν. 4509/2017 » του Ν. 4826/2021, μεταξύ άλλων αναφέρει:
«Άρθρο 55. Καταβολή ασφαλιστικών εισφορών στον Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.) αμειβομένων με Παραστατικά Παρεχόμενων Υπηρεσιών (Π.Π.Υ.).
1. Για τα πρόσωπα που αμείβονται με Παραστατικά Παρεχόμενων Υπηρεσιών (Π.Π.Υ.), καταβάλλονται ασφαλιστικές εισφορές υπέρ του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.) για κύρια σύνταξη και υγειονομική περίθαλψη (παροχές σε είδος και σε χρήμα).
Η εισφορά υπολογίζεται επί της καθαρής αξίας του παραστατικού και διαμορφώνεται σε 13,33% υπέρ κύριας ασφάλισης και σε 6,95% υπέρ υγειονομικής περίθαλψης, εκ της οποίας 6,45% για παροχές σε είδος και 0,50% για παροχές σε χρήμα. Η παρακρατούμενη εισφορά υπέρ κύριας ασφάλισης, δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας της παρ. 1 του άρθρου 39 του Ν. 4387/2016 (ΦΕΚ Α’ 85) ανά Π.Π.Υ., ενώ η παρακρατούμενη εισφορά υπέρ υγειονομικής περίθαλψης δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας της παρ. 2 του άρθρου 41 του Ν. 4387/2016 ανά Π.Π.Υ.
2. Οι εισφορές βαρύνουν τον ασφαλισμένο στο σύνολό τους. Υπόχρεος παρακράτησης και απόδοσης, είναι ο εκδότης του παραστατικού. Οι εισφορές δηλώνονται στον e-Ε.Φ.Κ.Α., μέσω Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου της έκδοσης του παραστατικού μήνα και καταβάλλονται μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου της δήλωσης μήνα.
3. Ο χρόνος ασφάλισης προκύπτει ως το πηλίκο της συνολικά καταβαλλόμενης εισφοράς για κύρια ασφάλιση, δια της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας της παρ. 1 του άρθρου 39 του Ν. 4387/2016. Ο χρόνος ασφάλισης που προκύπτει, δεν μπορεί να ξεπερνά τον έναν (1) πλήρη μήνα ανά Π.Π.Υ. (κάθε ημέρα ασφάλισης ισοδυναμεί με 1/25 του μήνα), με ημερομηνία έναρξης της ως άνω ασφάλισης την πρώτη του μήνα που εκδίδεται το Π.Π.Υ. Ως συντάξιμες αποδοχές για τον υπολογισμό του ανταποδοτικού μέρους της σύνταξης, ορίζεται το ποσό της ασφαλιστικής εισφοράς που έχει καταβληθεί διά του συντελεστή 0,20.
4. Ο χρόνος ασφάλισης λογίζεται ως χρόνος ασφάλισης μη μισθωτών (πρώην Οργανισμού Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών, Ο.Α.Ε.Ε.) και αξιοποιείται βάσει των διατάξεων του πρώην Οργανισμού Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών (Ο.Α.Ε.Ε.). Προς τον σκοπό αυτόν, μικρότερα του μήνα διαστήματα ασφάλισης (ημέρες ασφάλισης) εκλαμβάνονται ως υποδιαιρέσεις του πλήρους μήνα.
5. Σε περίπτωση παράλληλης ασφάλισης για υγειονομική περίθαλψη σε μη εντασσόμενο στον e- Ε.Φ.Κ.Α. φορέα, τομέα, κλάδο ή λογαριασμό, με βάση την οποία έχει δοθεί εξαίρεση από την καταβολή εισφορών υπέρ e-Ε.Φ.Κ.Α., σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 36 του Ν. 4387/2016, καταβάλλεται εισφορά υγείας στον φορέα που έχει επιλεγεί με βάση τις διατάξεις του.
6. Η αμοιβή με Π.Π.Υ. δεν αναιρεί την υποχρέωση υπαγωγής στην ασφάλιση για την αιτία έκδοσης του Π.Π.Υ., με βάση τις γενικές, ειδικές και καταστατικές διατάξεις περί υπαγωγής στην ασφάλιση των εντασσόμενων στον e-Ε.Φ.Κ.Α. φορέων, κλάδων, τομέων και λογαριασμών και δεν απαλλάσσει τον εκδότη του Π.Π.Υ. και τον αμειβόμενο με Π.Π.Υ. από τις υποχρεώσεις τους, που απορρέουν από τα άρθρα 38 έως 40 του Ν. 4387/2016.
7. Από την υποχρέωση ασφάλισης και καταβολής εισφορών εξαιρούνται τα πρόσωπα, υπέρ των οποίων εκδίδεται Π.Π.Υ. για τα κάτωθι:
α) Έσοδα από πνευματικά ή συγγενικά δικαιώματα επί έργων.
β) Έσοδα από παραχώρηση δικαιώματος εκμετάλλευσης διπλώματος ευρεσιτεχνίας.
γ) Αμοιβές από συμπτωματική πώληση προσωπικών περιουσιακών στοιχείων που δεν συνιστούν εμπορική δραστηριότητα.».
Περιστασιακή εργασία εγγεγραμμένων αναζητούντων εργασία
Η περιστασιακή απασχόληση είναι μια γκρίζα ζώνη για όσους έχουν γραφτεί στο Μητρώο Ανέργων, με αποτέλεσμα αρκετοί να μη γνωρίζουν πόσα ημερομίσθια δικαιούνται νομίμως όσο παραμένουν άνεργοι.
Σύμφωνα με το άρθρο 92 «Περιστασιακή εργασία εγγεγραμμένων αναζητούντων εργασία» του Ν.4461/2017:
«Διοικ. Οργάνωση υπηρ. ψυχικής υγείας, Σύλλογοι οδοντοτεχνιτών, εργοθεραπευτων, θέματα ιατρών κ.λπ.».
«1. Αναζητούντες εργασία εγγεγραμμένοι στο Ψηφιακό Μητρώο της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (Δ.ΥΠ.Α.), που πραγματοποίησαν έως και εβδομήντα (70) ημέρες απασχόλησης ανά δωδεκάμηνο, μπορούν με αίτησή τους προς τη Δ.ΥΠ.Α. να βεβαιώνουν συνεχή χρόνο ανεργίας, αφαιρουμένου του ως άνω χρόνου εργασίας τους και κάθε χρονικού διαστήματος κατά το οποίο δεν ήταν εγγεγραμμένοι άνεργοι.
2. Το νομικό καθεστώς των εγγεγραμμένων στο Ψηφιακό Μητρώο της Δ.ΥΠ.Α., δικαιούχων τακτικής επιδότησης ανεργίας, δεν μεταβάλλεται από απασχόληση σε αγροτικές εργασίες που δεν υπερβαίνει τις εβδομήντα (70) ημέρες ασφάλισης κατά την εκάστοτε διάρκεια της επιδότησής τους.
3. Oι παρ. 1 και 2 εφαρμόζονται και στους δικαιούχους, σύμφωνα με την περ. ΙΙΙ της παρ. ΙΑ1 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του Ν. 4093/2012 (ΦΕΚ Α’ 222), επιδόματος μακροχρονίως ανέργου.».
Ο τίτλος και οι παρ. 1 και 2 τροποποιήθηκαν και το άρθρο 92, όπως είχε αντικατασταθεί με το άρθρο 63 του Ν.4756/2020 (ΦΕΚ Α’ 235/26-11-2020), διαμορφώθηκε ως άνω με το άρθρο 65 του Ν. 4997/2022 (ΦΕΚ A’ 219/25-11-2022).
Ειδικότερα, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, οι περιστασιακά εργαζόμενοι/-ες έχουν τη δυνατότητα αναγνώρισης συνεχόμενου χρόνου ανεργίας, από τον οποίο αφαιρείται το χρονικό διάστημα που απασχολήθηκαν, καθώς και κάθε χρονικό διάστημα κατά το οποίο δεν ήταν εγγεγραμμένοι/-ες στο μητρώο ανέργων.
Η εν λόγω τροπολογία, δίνει την ευκαιρία στους εργαζόμενους να εργαστούν νόμιμα έως και 70 μέρες τον χρόνο, έτσι ώστε να μην καταφύγουν στην «μαύρη εργασία», και να μην χάσουν την ιδιότητα του ανέργου.
Σύμφωνα με την τροπολογία του υπουργείου Εργασίας, προϋπόθεση για όσους κάνουν 70 ημερομίσθια ανά δωδεκάμηνο, είναι ο υπολογισμός του 12μήνου να ξεκινάει από ημερομηνία κατά την οποία ο δικαιούχος ήταν άνεργος και να καταλήγει επίσης σε ημερομηνία κατά την οποία είναι άνεργος.
Σύμφωνα με το ισχύον νομικό πλαίσιο (άρθρο 92 του Ν.4461/2017), οι προϋποθέσεις είναι οι εξής:
- Ο αριθμός των ενσήμων (ή εργοσήμων) που πραγματοποίησαν εντός του δωδεκαμήνου που προηγείται της αίτησής τους, να μην υπερβαίνει τα εβδομήντα (70).
- Κατά την ημερομηνία έναρξης του δωδεκάμηνου πριν από την αίτηση να ήταν εγγεγραμμένοι/-ες στο μητρώο ανέργων (λόγου χάρη για υποβολή αίτησης την 11/8/2023, πρέπει να υπήρχε ενεργό δελτίο ανεργίας την 11/8/2022).
- Να μην έχει διαγραφεί το/τα δελτίο/-α τους για άλλο λόγο, εκτός της πρόσληψης, μέσα στο δωδεκάμηνο που προηγείται της αίτησής τους.
- Η υποβολή αίτησης αναγνώρισης συνεχόμενου χρόνου ανεργίας για όσους πληρούν τις ανωτρω προϋποθέσεις, πραγματοποιείται στην Υπηρεσία της Δ.ΥΠ.Α. που ανήκουν.
Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το ομότιτλο άρθρο του κ. Βασιλείου Παπαβασιλείου που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Σεπτεμβρίου 2023 του περιοδικού Epsilon7.
